16. yüzyılda Kanuni Sultan Süleyman’ın padişah olduğu ve Osmanlı İmparatorluğu’nun en güçlü olduğu dönemde Osmanlı ordusu Viyana kapılarına dayandı. Birinci Viyana Kuşatması adı verilen bu sefer başarısızlıkla sonuçlanınca bir süreliğine Avrupa’dan uzaklaştık. Fakat çünkü hala fethettiğimiz birçok kale var.Yüz yıl sonra, İkinci Viyana Kuşatması seferi başlatıldı, ancak bu da başarısız oldu.
Bu tür savaşlara kuşatma denmesinin nedeni, bu şehirlerin birer kale olması ve fethedilebilmesi için kuşatılmasının gerekmesidir. Kuşatan taraf avantajlı bir konumda olsa da bu işi sekteye uğratacak birçok olay meydana gelebilir. Bu olayların meydana geldiğini tarihsel gerçeklerden biliyoruz. Gelin tarihin tozlu sayfalarında bir gezintiye çıkalım. İkinci Viyana Kuşatması neden başarısız oldu?Nedenleri neydi sorularına cevap arayalım.
Önce o dönemin siyasi yapısına bir göz atalım:
O zamanlar Avusturya Arşidüklüğü tarafından yönetilen Macaristan’da Protestanlar yaşıyordu. Bölgede hakim mezhep Katoliklik olduğu için Macarların özgürlükleri kısıtlanmış, Kötü muamele gördüler ve ağır vergiler ödemek zorunda kaldılar. Macar şehzadelerinden Tökeli İmre bu duruma isyan ederek Avusturya’nın ele geçirdiği kaleleri almaya çalıştı.
Osmanlı Devleti dış politikası gereği dünyadaki Katolik olmayan azınlıkları desteklemiştir. Aslında Tökeli İmre, Osmanlılar için Macaristan’ın hükümdarı sayılırdı.ancak Habsburglar yani Avusturya ile Osmanlı Devleti arasında 20 yıllık barış için Vasvar Anlaşması vardı.
1682 yılına geldiğimizde Tökeli İmre ile Habsburglar arasındaki çekişme giderek şiddetlendi. Habsburg askerleri Macaristan sınırlarını aşıp içeri girince daha önce yardım isteyen Osmanlı Devleti, Macarların bu talebini kabul etti. Dönemin padişahı IV. Mehmet, emri Sadrazam Merzifonlu Kara Mustafa Paşa’ya verdi. 6 Ağustos 1682’de Avusturya Arşidüklüğü’ne savaş ilan edildi.
Osmanlılar ikinci kez Viyana kapılarına gidiyor:
15 aylık bir hazırlıktan sonra önce Belgrad’a ardından Viyana’ya gelen Osmanlı kuvvetleri, 14 Temmuz 1683’te İkinci Viyana Kuşatması’nı başlattılar. Şehirdeki sivillerin çoğu kaçtı, ancak bazı askerler isteyerek direnmeye başladı. Kara Mustafa Paşa’nın amacı şehri yok etmeden almaya çalışmaktı ama zaman onun aleyhine çalışıyordu.
Viyana giderek zayıflıyordu ama Osmanlı’nın beklemesi uygun değildi. Sonra olaylar oldu ve 120.000 kişilik ordusuyla Polonya’nın hükümdarı Sobieski. Viyana’ya geldi. Kırım Hanı Murad Giray Han bu kuvveti durduramayınca Osmanlılar ister istemez kuşatmayı kırmak zorunda kaldı. Bunu duyan IV. Mehmet, Sadrazam Merzifonlu Kara Mustafa Paşa’nın idamını emretti, sonra onu affetti, ancak haber kaybolana kadar sadrazamın başı kesildi.
İkinci Viyana Kuşatması’nın nedenlerine bakalım:
- Avusturya devletinin Macarlara kötü muamelesi.
- Macarların ağır vergi yükü altında ezilmesi.
- Macar şehzadesi Tökeli İmre’nin Osmanlı’dan yardım istemesi.
- Macar ayaklanması.
- Bölgede mezhep çatışmaları.
Osmanlı İmparatorluğu’nun dış politikası nedeniyle dünyanın farklı yerlerinde Katolik olmayan Hristiyanlara yardım ediyordu. Macarlar yardım istediğinde, her zaman bir gözü Avrupa’da olan Osmanlı bunu fırsat olarak değerlendirerek yardıma gitti. Amacı hem en büyük düşmanlarından birini yenmek hem de Macarların elini güçlendirerek Osmanlıların bölgedeki desteğini artırmaktı.
Gelin konuyu inceleyelim: İkinci Viyana Kuşatması neden başarısız oldu?
- Osmanlı ordusunun topları getirmediği gerçeği.
- Avrupa devletleri Avusturya’ya yardım ediyor.
- Viyana şehrinin güçlü duvarları vardır.
- Kırım hanının Polonya kuvvetlerini durduramaması ve ardından geri çekilmesi.
- Sadrazam Merzifonlu Kara Mustafa Paşa’nın hazırlıklarını düzgün yapmamış olması.
- Sadrazam Merzifonlu Kara Mustafa Paşa’nın yağmalamayı yasaklaması nedeniyle ordunun isteksizliği.
- Sadrazam Merzifonlu Kara Mustafa Paşa’nın şehri yok etmeden alma girişimi.
- Uzun kuşatma nedeniyle erzak tükeniyor.
Birçok tarihçiye göre, İkinci Viyana Kuşatması’nın başarısızlığı Asıl sebep Sadrazam Merzifonlu Kara Mustafa Paşa’dır.Topların getirilmemesi büyük bir kabahatin yanı sıra, o dönemde askerlerin ana geçim kaynağı olan fetih talanının yasaklanması en yanlış hamlelerden biriydi.
Diğer bir sebep de Sadrazam Merzifonlu Kara Mustafa Paşa’nın şehri yıkmadan almaya çalışmasıdır. Kalın duvarlarla çevrili bir şehri tamamen yıkmasanız da biraz yıkmadan almanız mümkün değil. Bazı kaynaklara göre Kırım Hanı Murad Giray Han, Polonyalıların geçmesine kasten izin vermiştir. Bunun sebebi, sadrazamımızın bir kez daha Kırım hanına hakaret içeren sözler söylemesidir. Dolayısıyla cezasını hak ettiğini söylemek yanlış olmaz.
İkinci Viyana Kuşatması yenilgisinin sonuçları:
- Osmanlı durgunluk döneminin başlangıcıydı.
- Sadrazam Merzifonlu Kara Mustafa Paşa idam edildi, yerine Kara İbrahim Paşa getirildi.
- Avrupa devletleri manevi güç kazandı.
- Avusturya, Polonya, Venedik, Malta ve Rusya Kutsal İttifak’ı oluşturdu.
- Osmanlı Avrupa’dan çekilmeye başladı.
- Macarlara ait olan Visgrad, Budin ve Uyvar kaleleri Avusturya’nın eline geçti.
Ne yazık ki, Viyana’nın yenilgisinin, sadece bir şehrin alınamamasından çok daha büyük sonuçları oldu. Avrupa’nın gözünde yenilmez Türk imajını ortadan kaldırmıştır.Osmanlı’nın Avrupa’daki gücü olan kalelerin kuruluşunun ilk gününden itibaren kaybedilmesi nedeniyle gözünü batıya dikmiş olan Osmanlı Devleti ne yazık ki adım adım geri çekilmek zorunda kalmıştır.
İkinci Viyana kuşatmasının başarısızlıkla sonuçlanmasının en büyük sonuçlarından biri, Kutsal İttifak kuruldu.Bu ittifak, Osmanlı Devleti’nin önümüzdeki yüzlerce yıl boyunca en büyük belalarından biri olacak ve neredeyse yok olacağı güne kadar sayısız savaşta kaybetmemize neden olacaktır.
Tarihin akışını değiştiren İkinci Viyana Kuşatması neden değerlidir?
İkinci Viyana kuşatmasının yenilmesinden sonra Osmanlı Devleti yayılmacı bir devlet olmaktan çıkmış ve savunmaya geçmiştir. Yeni topraklar kazanmak yerine elindekileri korumaya çalışan Avrupa’nın Osmanlı üzerindeki etkisi arttı. En şanlı günlerin yaşandığı mirac devri kapanmış ve Mola döneminin ilk adımı atıldı. Belki de en büyük kaybımız manevi üstünlüğün kaybı olmuştur. Çünkü o güne kadar Batı’da yenilmez bir Türk imajı vardı. Kutsal İttifak, Türklerin de yenilebileceğini anladı. İşte o günden sonra yaşananlar.
Osmanlı’nın batılı hayalleri sonsuza dek rafa kaldırıldı. İkinci Viyana Kuşatması neden başarısız oldu, nedenleri nelerdir? Merak edilen soruları yanıtlayarak bu savaşın değerli sonuçlarını konuştuk. Kim bilir, Osmanlı ordusunun başında başka bir komutan olsaydı bugün bambaşka bir dünyada yaşıyor olabilirdik.
