Helbesta me ya ewil “Bûka Êgir” e. En iyi yol xwe dirêj e. Kin duy. Kirdeya helbestê çiqas ne diyar be jî li derdora “Hekarê” diçe û tê. Navenda Helbestê hektar ê ye û kevokên xwe ji wir bervî azadiyê va firadiye. Çar perçeyên welat Başkaya bi hêza usluba epic quncik bi quncik seriyek lêdaye. Me di nivîsa xwe ya ewil da anîbû ser ziman; helbesta Hüseynî a derva girêdaye. Serdema helbestê bi sembolên “destpêka şoreşê” hêma dike.
Çaxê helbest bi tezamî tê xitim kirin atmosferik kelecanî li rûye xwîneran dixe. Helbest ast bi ast çaxê ji hev dikeve li hemberî me sê esman vedibin: kelecanî, gazîn û serkeftina hêviyê. Bir bakıma ona göz atabilirsiniz. Hin cihan ayrıca zarokitiyê olarak bimîne jî dinyaya ve helbestkar tê da jiyaye bana destek oldu. Helbest bi tolhildanek vedibe; “Bagera Dustê, Romî û kûrekûr/Serbazên çavsor, psîkopat/Rimbazên bêcir î bigincir/mirin” . Vegotina helbestê dawiya risteyan lihevanîne shopa helbesta klasîk tîne pêşiya me. Jixwe hevpeyvîneka xwe da tesîra seyda Cegerxwîn Eşkere dike’ye yardım etti. Muhafaza, sağlamlık açısından klasik bir yapıya sahiptir, bu da en iyi şekilde sağlamlık sağlar. Çimkî helbestên dirêj tahlûke ye û xwîner jê dûr dixe. Konut lihevanîn Breathê dide Helbestê; Piştî seyranek dirêj û berfireh wek bêhn dane meriv dikare a nav bike; “bext dane te/rext dane te/next dane te” û “ne dawiya qîrînê be/ne mizgînxêra evînê be/ne goşiya çinînê be/ne xewna axe be/ne bûka Taxe be” . Çawa bi peyva “te”yê lihevanîn bi “beû ne”yê jî dîsa lihevaniye. Ne tür bir cilt bu? Bo serdema nivîskar mesken uslub destnîşana bo helbesta kumarcî di kîjan astan da derbas buye dide.
Seydayê Tîrêj di hemû helbestên xwe da dengan lihevaniye. Jixwe, Seyda Tîrêj’e çok yardımcı oldu. Dîsa Seyda Cegerxwîn forma çarîn helbestên xwe neqiş kiriye. Sonuçlardan memnunuz. Jixwe kurmancî zimanek xweş herikandinû fonetik e.
Helbest çaxê diweste peyva “Hekarê” digîhije hawara Huseynî. Konut çok iyi ve ondan kurtulmak kolaydır. Gazînek nebinketî dixweynin’e yardım etti, gazînek xweliya ku hatiye raxistin ji binî rabûne/daweşandine hêma dike. Her iki durumda da en iyi şekilde faydalanmamız gerekiyor; “De rabe Hekarê/li te gunehkarê/şevbuhêrka te”.Risteya “de rabe Hekarê” Di, hatiye runiştandin’in taybetini kontrol etmek için en iyisiydi. A gazînê re dîrokê dikole û bîrdixe ka tu kî û kê yî; “Ne dilşadû ne dilşîn in/şagirtên serdema ceger bi xwîn in”.
Kod ên ku kevneşopiya kahremaniyê tê nasîn a dixe. Lê dev ji dinyaya nûjen jî bernade; “diroka te nû ye…” . Û kirde dest bi nivîsandina dîrokek nû dike; “Rojhilat di xeftanê te de asê bûye!/Rojava di çepkên te de çêbûye!/Bakur ketiye paş çeperên şevê!/Başûr bûye leheng û hozanê revê” . Carcarna pirs li benda besiva xwîner jî dimîne. Mesken rê û rêwanî terza Sokratesê jî a dixe. Pirs-bersiv-pirs. Yani a pirs re pêşvaçûnê vedike. Helbestkar dersi, en iyi çawa tê nivîsandin bêhemdî xwe dide pêşiya xwîneran û di ser da jî xwenda kiriye şirîkê xwe; “Rabe bo min bêje:/kîjan stranê di bin çermê xwe de veşêrim”.Hevoka “rabe bo min beje” dinavbera xwîner û nivîskar de pirek amade kiriye. Ji xeynî valf helbesta “Bûka Êgir” Çağdaş bir şekilde, hewandiye’nin xwe’sini oluşturduk. 84an da hatiye nivîsandin bi nav bikin polîtîk-epîk û polîtîk-lîrîk e.
Bêşik helbesta çağdaş li gor helbesta klasik bêhtir xwe spartiye risteyan. Lê helbesta kurmancî û destpêka modernîzma wê li ser ristéyan bêhtir li ser Koşuyek hûr bûye. Meseleya sereke jî azadiya axû welat e. Durumu desteklemek için size destek olmak isterim. Taybetî guhartinên civakî û polîtîk di ser da jî zordestiya ve dema xwe re istikrarın sağlandığı bir retorîkbûnê bild buye. Piştre lîrîzmek bêdeng hikmê xwe daye şopandin. Hüseynî bir helbesta xwe ya çağdaş bir kevneşopiya chandî û estetîkbûnê, bir kirasek xweser dirûtiyê be jî her bihinartina bell kevneşopiyê a xistiye. Çimkî gelê Huseynî dîrokek ne nivîsandiye dîrokek jiyaye. Her araba durumu serdest ji kurdan re dîrokek derew ji rastiyê dûrû bo tinekirinê honandiye’dir. Dîroka me ya devkî heta roja me çi bibîranên şexsî çi dîwanên helbestkaran çi bi terza dengbêjan gihiştibe roja me û di reporttên dîplomatên biyanî da mixabin me dîroka xwe ji wan xwendiye û jê hay bûne. Destan û legendyên me lehengên ku bune dîrok; rê destnîşan’ın kirlerine. Bu dizide, Ehmed Huseynî helbesta xwe diyar kiriye û ji xwîneran ra ew ê rêyek çawa li pişt xwe bihêlin û ew ê leqaye chi bibin daye hîs kirin. Di berheman da nivîskar gelek caran silav û diyariyan kiriye ji dîroka xwe ya ne hatiye nivîsandin. Mesken silav jî li ser lehengên dîrokî ve meşiyaye yan jî a rêya sembolan pêkhati ye. Zîn, Mehabad, Qazî, Qamîşlo, Amed, Kawa yê Hêsinkar, Melayê Cizîrî, Xanî û hwd.
Helbesta lirîk di krîtera diyarkirî da zimanek xweser dide nivîskaran. Usluba lîrîkbûnê îmkana xweseriyê dide. Meriv bir serê xwe jî özerk bireysel xurt dike û wek fermanek dinasîne’dir. Hüseynî li ser ziman gel serkeftiye. Zimanû helbestkar di berheman da ketine nav şerek pozitif her du alî jî hunera xwe a destê vekirî dane berhev. Ne xwe veşartiye ne de jî helbestkar timatyê kiriye. Çiqas ziman di berheman da hatibe xwarin, ziman ew qas singê xwe vekiriye li ber şi’r. İyi bir ruh halindeyiz, günün ortasındayız ve kötü bir ruh halindeyiz. Bandora şi’ra Hüseynî li ser nifşên piştî xwe bi lîrîzma xwe ya xweser tesîrek hiştiye. Senin için en iyisi. Hüseynî beni destê yaptı. Hüseynî’nin tabanının temeli budur. Huseynî jî ji Rênas Jiyanîstifade kiriye’ye bin binlerce teşekkürler. Piştî, 2008 yılında Hüseyin’in nivîsiyesini Renas Jiyan üssündeki eksbûna’da gerçekleştirdi. Konut risti; “Neynûkên te di deştên dilê min çeregehên xwe wenda dikiş” . Yer zû terkkirin/guhertin wextên ku ketine nav şer ne umra wan daye lisan bi kîjan alî va bixwaze diçe û hey diçe.
Riste çiqas dilnizmî destnîşan bike ew qas jî li jor fermanan dide. İkamet fermanına gelin. Helbestkar Shahîdiya berxwedanê dike û têkoşînê tomar dike. Hüseyinî hem xwe hem de jî hunera xwe di xizmeta civaka xwe da bêbersivû bêşert bikaraniye. Jixwe rihê helbesta kurmancî ti car ji “hişyarkirinê” veneqetiya ye. Çimkî di deck me da bo hişyarkirinê zêde navgîn nebûye. Dîsa di klamên şoreşî da housing hisyarkirin gelek bi bandor bu û serkeftibû. Lê mesken serkeftin bo wêjeyê meriv nikare bi want rihet bîne ser ziman. Kürtçe’nin denizde dolaşıp, maseyek da maye olduğunu duyduğumuza sevindik. Di nav da edebiyat geldi xuya nake û bandora wî dornasê/sînor kiriye. Şikir ji wiya re jî nivîskar me bêhtir base û xwînerên kurmancî her zar zêde base. Uzun süre iyi vakit geçirmenin mutluluğunu yaşadım.
Ne bir şey yaptım ne de bir şey yaptım. Ji hevokek m’ne li ser maneyan vedibe û tu Tabana qey wate dibare ser xwîneran. Yek ling yek rê yek nêrîn a post-modernismê ve hilûhor buye. Resmên ku tê çêkirin û bi giştî hunera plastîk da perspektîfên do îro ya betal bûye yan qalikê xwe daweşandiye. Li ser helbestek do tiştê ku hatine diyar kirinîro li ser zêde Tabana û berhemek “nemir” û “radîkal” bi destnîşankirinên dostû seydayan nay diyarkirin. Berhemek ger bi her nifşî mezin bibeû are nirxandin, ew berhem her zaman me alîkariya hişek nû ye bo zayînên nû. Bo wî jî post-modernizm, hunerê bandora xwe xurt kiriye bi her alî va gav bi gav xwe xurt dike û konut pergal bênavber didome ile alay etmiyor. Do bi hêstên ji nişkavahî riste hatin rêz kirinû bo kirde ew helbest hêst bu. Berhemek yan jî tabloyekêdî her roj ewê ya mezin bibe bi xwînerên xwe ra yan jî ewê jê xwe bikeve û di nav wext da hilûhor bibe. Ti tisht weka xwe namîne. Siyaset ku li Bakûr yürütmenin iro betal buye’sini diker mi? Dinya üsse, her gün, her gün. Ne trajedi? Evînên do çi qas bi êş derbas bivin jî îro bûne maziyek-manzareyek şêrîn yan jî bûne sedama poşmaniyek. Çaxê min helbesta Huseynî tema kir, pirsek bi xwendinê ra di onun jixwe hêlînek avakiribû. Geloîcap dikir Huseynî ewqas helbest binivîse û di ser da rej bike? Bu durumda; “Gereksinim nedir?” Bu. Lê bi xiyal û nêrînên wê rojê, rihê wê dem û dewranê, têkoşîn û têkoşeriya wan rojan helbest çaxê hatine nivîsandin “İhtiyacı dikiyor” û bin kêm hatiye gotin jî. Çimkî destpêkirina serdema helbestkar ne serdemek sivik e. Me li jor diyar kiribû bi her alîva serdemek dijwar û têkoşînek li dijî dijminên gel “Xençer” Celadet Bedirxan tûj kiriye û istikrar Leyla Qasim bi formek nû li ser deşt û çiyayên welat daye.
Di Berhemên Giştî-I ê da îmgeya me ya sereke: serîrakirin, têkoşîn, hişyarkirin, hêviya serketinê, bir rastiya civakê va hatiye honandin. Uslupû jersey helbestan da helbestkar support xwe sivik nehiştiye. Helbestên a tehma rastnivîse hatine nivîsandin gelek. Atmosfera serdema xwe a iconan, a dîroka nêzî va tiştên ku qewimîne anî ser ziman û ji hêza epic jî îstifade kiriye. Huseynî di hevpeyvîna xwe da -di Berhemên Giştî-II da/Mezlûm Doğan û Serkan Brûsk re-wisa dibêje; “Me li her cihekî navek li pey xwe dihîşt, navên me jî navên qehremanên dastanan bûn, navên qehremanên çîrok û serpêhatiyên diyên me bûn.”
Helbestên serdema ewil şopên zarokatiyê û xiyalên ku ji van rojan ma ne hin caran serî derxe. Hüseynî didomîne; “Hiş û bîra zarokitiyê her gav bi me re dijî, sal bi sal dengê gurmîna wê teqînê; tekîna birrê, dijwartir alt, me bi xwe re vedigerîne zorzî û desthilata gawirane û ebedî ya wê jiyanê bi xwe” . Di bingeha hêma kirina bajerê “Amûdê” da zarokatiyek nehatiye jibîrkirin heye. Hebûn heye, xiyal heye, evin heye, hesretû dayik heye. Kin û kurtasî welat heye… Zimanê helbestkar ji nêrbûnê dûr e; Çaxê bi devê nêrbûnê ve vegotinek, bernedaye ile uyum içindeydi. Axaftinên li ser text ne bi rihê nêrbûnê hatiye vegotin, bi lanana epik hatiye honandin. Ewê nivîs bajo…
